Τι είναι ο καταρράκτης ματιών;
Ως καταρράκτης ορίζεται η θόλωση του κρυσταλλοειδούς φακού του ματιού μας. Ο κρυσταλλοειδής φακός βρίσκεται ακριβώς πίσω από την ίριδα, το χρωματιστό δηλαδή κομμάτι του ματιού. Ο φακός αυτός σε όλη μας την ζωή είναι διαυγής ώστε να έχουμε καλή και ευκρινή όραση. Η θόλωση λοιπόν αυτού του φακού, η οποία στην πλειοψηφία των περιπτώσεων πραγματοποιείται αργά και σταδιακά, ονομάζεται καταρράκτης. Η έγκαιρη διάγνωση και η αναζήτηση θεραπείας, μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην αποτελεσματική και ανώδυνη καταπολέμηση των συμπτωμάτων του καταρράκτη.
Ποια είναι τα αίτια του καταρράκτη;
Η συνηθέστερη αιτία του καταρράκτη είναι η ηλικία. Η θόλωση του φυσικού φακού του ματιού, συνήθως έχει προοδευτική εξέλιξη ενώ απαιτεί επέμβαση κατά μέσο όρο μετά την ηλικία των 65 με 70 ετών. Με την πάροδο του χρόνου, η θόλωση του φυσικού φακού γίνεται εντονότερη, με αποτέλεσμα αυτός να γίνεται λιγότερο διαυγής. Σε ορισμένους ανθρώπους, ο καταρράκτης μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την όραση και σε μικρότερες ηλικίες. Συχνότερη ωστόσο είναι η εμφάνισή του σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Υπάρχουν όμως και άλλες αιτίες οι οποίες φαίνεται να επιταχύνουν την εξέλιξη του καταρράκτη. Ορισμένα φάρμακα, με σημαντικότερο την κορτιζόνη (σε οποιαδήποτε μορφή της, δερματικές αλοιφές, σταγόνες, ταμπλέτες) μπορεί να επιταχύνουν την εξέλιξη του καταρράκτη. Τραυματισμοί στην περιοχή του ματιού είναι η αιτία του λεγόμενου τραυματικού καταρράκτη. Ο τραυματικός καταρράκτης χρειάζεται άμεση οφθαλμιατρική φροντίδα για την αντιμετώπισή του, καθώς ενδέχεται να ακολουθήσουν επιπλέον επιπλοκές εάν δεν φροντιστεί εγκαίρως.
Τέλος υπάρχουν παθήσεις στις οποίες η θόλωση του φακού, δηλαδή ο καταρράκτης εξελίσσεται ταχύτερα από ότι στον γενικό πληθυσμό με σπουδαιότερη τον σακχαρώδη διαβήτη. Ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη έχουν πολλαπλάσιες πιθανότητες ταχύτερης εμφάνισης καταρράκτη σε σύγκριση με τους μη πάσχοντες. Αυτός είναι και ο δεύτερος πιο σημαντικός λόγος να επισκεφτεί ένας άνθρωπος με διαβήτη τον οφθαλμίατρο του με πρώτο και σημαντικότερο τον έλεγχο του βυθού με βυθοσκόπηση.
Ποια είναι τα συμπτώματα του καταρράκτη;
Ο ασθενής ο οποίος βρίσκεται αντιμέτωπος με καταρράκτη δεν αισθάνεται πόνο, παρά μόνο βιώνει προοδευτική επιδείνωση της όρασής του. Τα πρώτα συμπτώματα καταρράκτη είναι συνήθως ήπια, ενώ σταδιακά κλιμακώνονται. Το πιο συχνό αίτιο που οδηγεί κάποιον στον οφθαλμίατρο είναι η «θόλωση» του οπτικού του πεδίου. Η αίσθηση δηλαδή ότι παρότι φοράει τα γυαλιά του δεν βλέπει αρκετά καλά. Αυτός είναι και ο λόγος που οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ότι χρειάζονται καινούργια και με διαφορετικούς βαθμούς, γυαλιά, συχνά πιστεύοντας ότι μπορεί να έχουν ανέβει οι βαθμοί της μυωπίας τους. Στην περίπτωση του καταρράκτη όμως αυτό δεν είναι πραγματικότητα. Η μείωση της όρασης δεν οφείλεται σε αλλαγή των βαθμών αλλά στην προοδευτική θόλωση του φακού του ματιού, κατάσταση η οποία αδυνατεί να βελτιωθεί ή διορθωθεί με τη χρήση γυαλιών. Σταδιακά, αναπτύσσονται φωτοευαισθησία, ατονία χρωμάτων και γενικευμένο θάμπωμα της εικόνας σε όλες τις ώρες της ημέρας.
Ένα δεύτερο και πολύ συχνό σύμπτωμα είναι η θόλωση της όρασης που παρουσιάζει κανείς την νύχτα και ιδίως κατά τη διάρκεια της νυχτερινής οδήγησης. Η θόλωση αυτή είναι ιδιαίτερα αισθητή στα διερχόμενα αυτοκίνητα, των όποιον τα ανάμενα φώτα μειώνουν την όραση σημαντικά. Τα περιγράμματα εμφανίζονται θολά, ενώ ο ασθενής αδυνατεί να καταλάβει πλήρως τα σχήματα και την απόσταση. Είναι αρκετά συχνό να ακούμε από τους ασθενείς μας, ότι έχουν προοδευτικά μειώσει την νυχτερινή οδήγηση, χωρίς να μας αναφέρουν κάποια συγκεκριμένη αιτιολογία. Στις περισσότερες τέτοιες περιπτώσεις η αιτία είναι η ανασφάλεια που δημιουργεί η μείωση της όρασης και η οποία φυσικά είναι πολύ εύκολα αντιμετωπίσιμη.
Πως αντιμετωπίζεται ο καταρράκτης; Ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία;
Η αντιμετώπιση του καταρράκτη, χάρη στην ανάπτυξη της επιστημονικής γνώσης και της τεχνολογικής προόδου, μπορεί σήμερα να γίνει με μεγαλύτερη ασφάλεια και επιτυχία από ποτέ. Με μία επέμβαση που στόχο έχει να αντικαταστήσει τον καταρρακτικό – θολό φακό με έναν καινούργιο, πεντακάθαρο, ο οποίος έχει και το πλεονέκτημα να μην θολώνει ποτέ, μπορούμε πλέον να δώσουμε οριστική λύση στο πρόβλημα. Ο φακός που χρησιμοποιεί ο Δρ. Σκουτέρης είναι αυτός που η πλειονότητα των οφθαλμιάτρων παγκοσμίως, θεωρεί τον καλύτερο δυνατό φακό για την αντιμετώπιση του καταρράκτη, ακόμα και σε προχωρημένα στάδια. Η επέμβαση γίνεται με χρήση ενός μηχανήματος που λέγεται φακοθρυψία και στόχο έχει να θρυμματίσει και ταυτόχρονα να αναρροφήσει τον φακό με τον καταρράκτη ώστε να τοποθετηθεί στην θέση του ο καινούργιος. Η αντικατάσταση του φακού είναι μια απόλυτα ασφαλής και ατραυματική διαδικασία, η οποία δεν δημιουργεί ενόχληση στον ασθενή κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Πραγματοποιείται με ειδικό μηχάνημα laser, του οποίου η δράση είναι απόλυτα στοχευμένη, χωρίς να επεκτείνεται στους γύρω ιστούς. Η τεχνική που πραγματοποιούμε είναι η πιο εξελιγμένη παγκοσμίως ενώ η τομή είναι η μικρότερη δυνατή γεγονός που αυξάνει την ασφάλεια αλλά και μειώνει την μετεγχειρητική αποκατάσταση, επιτρέποντας άμεση επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες.
Ο Δρ. Σκουτέρης, πραγματοποιεί ακριβώς την ίδια επέμβαση η οποία πραγματοποιείται και στο πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Οξφόρδης όπου και εκπαιδεύτηκε.
Υπάρχουν τρόποι πρόληψης;
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, κυρίως λόγω της συχνής ενασχόλησης με κινητά τηλέφωνα, ηλεκτρονικούς υπολογιστές και tablet, προλειαίνει σημαντικά το έδαφος για εμφάνιση καταρράκτη. Ο περιορισμός χρήσης οθόνης και η μείωση της φωτεινότητάς της, μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην πρόληψη. Το ίδιο ισχύει και για τη συστηματική χρήση γυαλιών ηλίου (όχι μόνο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, αλλά και κατά τη διάρκεια του χειμώνα), καθώς και για την αποφυγή ή διακοπή του καπνίσματος. Ωστόσο, οι παράγοντες που συντελούν στη διαμόρφωση καταρράκτη είναι πολυάριθμοι και όχι πλήρως κατανοητοί στον επιστημονικό κόσμο. Στα πρώιμα στάδια, και πριν εξελιχθεί η κατάσταση, η πλειοψηφία των ασθενών θα δει αισθητή βελτίωση με τη χρήση γυαλιών. Εφόσον το πρόβλημα επιδεινωθεί, μοναδική λύση αποτελεί η επέμβαση.
Θα χρειαστώ γυαλιά μετά την επέμβαση – εγχείρηση;
Η επέμβαση καταρράκτη έχει ως κύριο στόχο την αποκατάσταση της όρασης, χωρίς τη χρήση ειδικών γυαλιών. Όσον αφορά την μακρινή όραση, στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων οι ασθενείς δεν θα χρειαστούν γυαλιά. Ως μακρινή, ορίζουμε οποιαδήποτε απόσταση μεγαλύτερη του ενός μέτρου.
Όσον αφορά την κοντινή όραση μπορούμε να μειώσουμε ή ακόμα και εξαλείψουμε την ανάγκη για γυαλιά υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Οι προϋποθέσεις αυτές εξαρτώνται από την διαθλαστική ικανότητα του κάθε ματιού, αλλά και τις απαιτήσεις και τις ανάγκες της καθημερινότητας του.
Πριν από μία επέμβαση καταρράκτη δίνουμε πάντα αρκετό χρόνο στην συζήτηση για την επιλογή του φακού άρα και την μετεγχειρητική ανάγκη για γυαλιά.
Πόσο διαρκεί μία επέμβαση καταρράκτη;
Με τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα, ο χρόνος που απαιτείται για τη θεραπεία καταρράκτη έχει μειωθεί σημαντικά. Ο μέσος χρόνος μίας επέμβασης καταρράκτη διαρκεί κατά μέσο όρο περίπου 15 λεπτά. Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες μπορεί να ολοκληρωθεί η επέμβαση και πολύ συντομότερα, αλλά ενδέχεται να υπάρξουν και δυσκολίες οι οποίες μπορεί να την καθυστερήσουν. Η επέμβαση ολοκληρώνεται πάντα χωρίς βιασύνη και με στόχο το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, ενώ η επούλωση μπορεί σήμερα να πραγματοποιηθεί πιο γρήγορα και ανώδυνα από ποτέ.
Πονάει μια επέμβαση για αντιμετώπιση καταρράκτη;
Με τις σύγχρονες μεθόδους που διαθέτουμε, η επέμβαση θεραπείας καταρράκτη δεν είναι σε καμία περίπτωση επίπονη. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη στοχευμένη δράση του λέιζερ σε συνδυασμό με τη χρήση αναισθησίας. Η αναισθησία είναι συνήθως τοπική και, σπανιότατα, γενική.
Φροντίζουμε πάντα να υπάρχει επαρκής αναλγησία και το μόνο που αισθάνεται κανείς είναι ένα αίσθημα ήπιας πίεσης στην περιοχή της επέμβασης. Παρότι η διαδικασία πραγματοποιείται στην πλειοψηφία των περιπτώσεων με τη χρήση τοπικής αναισθησίας, στην ομάδα μας υπάρχει πάντα αναισθησιολόγος, που φροντίζει καθ’ όλη τη διάρκεια για την ασφάλεια του ασθενούς, διαβεβαιώνοντας την επάρκεια της αναλγητικής αγωγής.
Η γενική αναισθησία πραγματοποιείται μόνο εάν κριθεί απολύτως απαραίτητη για κάποιο περιστατικό, πάντα από εξειδικευμένο αναισθησιολόγο. Οι ανάγκες του εκάστοτε ασθενούς αναλύονται εκτενώς πριν από την πραγματοποίηση της επέμβασης.
Ποτέ πρέπει να κάνει κανείς επέμβαση καταρράκτη;
Η απόφαση για να προχωρήσει κάποιος σε επέμβαση ανήκει αποκλειστικά στον ασθενή. Η επέμβαση καταρράκτη είναι μία επέμβαση η οποία ως κύριο στόχο έχει τη βελτίωση της όρασης, την αντιμετώπιση των δυσάρεστων συμπτωμάτων αλλά και τη συνολική βελτίωση της ποιότητας ζωής του ανθρώπου. Όταν η όραση είναι προβληματική, η καθημερινότητα του ασθενούς επηρεάζεται σε εξαιρετικά μεγάλο βαθμό αφού οι περισσότερες ασχολίες πλέον της ζωής μας απαιτούν καλή όραση. Είναι αποδεδειγμένο ακόμα και με κλινικές μελέτες ότι η επέμβαση καταρράκτη έχει ιδιαίτερα θετική επίπτωση στην ψυχική υγεία των ανθρώπων αφού μπορεί να επαναφέρει την όραση όπως ήταν πριν από αρκετά συνήθως χρόνια, επιτρέποντάς τους να ασχοληθούν με τις περισσότερες από τις δραστηριότητες που τους ικανοποιούν.
Σημαντικό είναι να γνωρίζει ο άνθρωπος ότι όσο νωρίτερα γίνει μία επέμβαση καταρράκτη μετά την διάγνωση τόσο καλύτερα είναι τα αποτελέσματα ενώ σε παραμελημένες περιπτώσεις ο κίνδυνος επιπλοκών είναι μεγαλύτερος.
Πόσο ασφαλής είναι η εγχείρηση του καταρράκτη;
Η εγχείρηση καταρράκτη είναι μια από τις πιο ασφαλείς επεμβάσεις στο ανθρώπινο σώμα. Από τα χειρουργεία που έχει πραγματοποιήσει ο Δρ. Σκουτέρης στην Ελλάδα δεν υπάρχει ούτε ένας ασθενής του οποίου η όραση να μην βελτιώθηκε σε σύγκριση με τα προ-επέμβασης δεδομένα, ενώ οι πιθανότητες επανεπέμβασης είναι διεθνώς, λιγότερες από 1 στα 1000 περιστατικά.
Τι θα πρέπει να προσέξω πριν την επέμβαση;
Πριν από την επέμβαση, θα πρέπει να έχει προηγηθεί νηστεία για διάστημα τουλάχιστον έξι ωρών, ενώ κατά τη διάρκειά της ο ασθενής θα πρέπει να φοράει φαρδιά και άνετα ρούχα. Ασθενείς οι οποίοι λαμβάνουν αγωγή για διαβήτη, θα πρέπει πιθανώς να τροποποιήσουν τη δοσολογία τους την ημέρα που προηγείται της επέμβασης. Αναλυτικές πληροφορίες δίνονται στον ασθενή, μετά από εξέταση, λήψη ιστορικού και καταγραφή αναγκών του εκάστοτε περιστατικού.
Υπάρχουν πιθανές επιπλοκές από την επέμβαση καταρράκτη;
H επέμβαση καταρράκτη είναι επιτυχής στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, με την όραση του ασθενούς να αποκαθίσταται άμεσα. Οι σύγχρονες μέθοδοι που χρησιμοποιούνται έχουν ελαχιστοποιήσει τους εγχειρητικούς κινδύνους, καθώς και τις μετεγχειρητικές επιπλοκές. Προσωρινές επιπλοκές όπως κάποια ήπια μόλυνση, θόλωση φακού μετά από επέμβαση καταρράκτη ή πρόπτωση υαλώδους είναι σπανιότατες και αντιμετωπίσιμες. Σε απειροελάχιστες περιπτώσεις, και εφόσον δεν αντιμετωπισθούν εγκαίρως, μπορεί να οδηγήσουν σε προσωρινή απώλεια όρασης. Ο ασθενής θα πρέπει να επικοινωνήσει με τον ιατρό του εάν εντοπίσει οποιοδήποτε ασυνήθιστο σύμπτωμα μετά από την ολοκλήρωση της επέμβασης.
Τι είναι ο δευτερογενής καταρράκτης;
Ορισμένοι ασθενείς παραπονιούνται για μια νέα θόλωση του φακού μετά από το χειρουργείο. Πρόκειται για μια ακίνδυνη κατάσταση, η οποία πλέον μπορεί να αντιμετωπισθεί με απόλυτη ασφάλεια με λέιζερ. Ο ιατρός σας θα σας ενημερώσει αναλυτικά για όλες τις διαθέσιμες μεθόδους που θα αποκαταστήσουν την όρασή σας.
Υπάρχει κολλύριο και σταγόνες που θα πρέπει να βάλω;
Ναι. Για ένα ορισμένο διάστημα μετά από την ολοκλήρωση της επέμβασης, θα πρέπει να χρησιμοποιείτε ειδικό κολλύριο και σταγόνες, προκειμένου να επισπευσθεί η επούλωση και να αποφευχθεί η ξηροφθαλμία. Ο ιατρός σας θα σας ενημερώσει αναλυτικά σχετικά με όσα θα πρέπει να επιλέξετε και τον χρόνο εφαρμογής.
Πόσος είναι ο χρόνος αποθεραπείας και αποκατάστασης μετά από επέμβαση καταρράκτη; Πότε επανέρχεται η όραση;
Η όραση μετά από μία επέμβαση καταρράκτη αρχίζει να επανέρχεται σταδιακά τις πρώτες ώρες μετά την επέμβαση. Σημαντική διαφορά υπάρχει το πρωί της επόμενης ημέρας ενώ συνήθως στο τέλος της πρώτης εβδομάδας υπάρχει σχεδόν πλήρης αποκατάσταση. Φυσικά η αποκατάσταση μπορεί να καθυστερήσει σε παραμελημένους καταρράκτες αλλά και εάν συνυπάρχουν και άλλες παθήσεις. Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να επιστρέψει στην εργασία του 2 ημέρες μετά την επέμβαση και η οποιαδήποτε προσοχή σταματάει στο τέλος της πρώτης εβδομάδας. Η έντονη άθληση θα πρέπει να αποφεύγεται για το ίδιο περίπου χρονικό διάστημα. Με τον σύγχρονο τρόπο που πραγματοποιούμε την επέμβαση, ο ασθενής έχει την δυνατότητα να σηκώσει βάρος (έως περίπου 5 κιλά) ακόμα και τις πρώτες ημέρες ενώ δεν απαγορεύεται το σκύψιμο. Όλοι οι περιορισμοί σταματούν την έβδομη ημέρα μετά την επέμβαση.
Ποιοι παράγοντες αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης καταρράκτη;
Εκτός από όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως, μια σειρά παθήσεων και παθολογικών καταστάσεων αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης καταρράκτη. Οι συνηθέστεροι παράγοντες κινδύνου για την εξέλιξη του καταρράκτη πέραν από την ηλικία τον διαβήτη, περιλαμβάνουν:
- Η αυξημένη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία
- Το κάπνισμα
- Η παχυσαρκία
- Η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση)
- Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ.
- Το ιστορικό ενδοφθάλμιων φλεγμονών
Ποιο είναι το κόστος μίας επέμβασης καταρράκτη; Είναι προσιτές οι τιμές;
Λόγω περιορισμών από τον Ιατρικό Σύλλογο το ακριβές κόστος δεν είναι δυνατόν να αναφερθεί δημοσίως. Θα μπορούσαμε όμως εύκολα με ένα προσωπικό μήνυμα ή ένα τηλεφώνημα να σας απαντήσουμε. Βρισκόμαστε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε διευκρίνηση ή επιπλέον πληροφορία σχετικά με τη διαδικασία και το κόστος επέμβασης καταρράκτη.
Συμπερασματικά
Ο καταρράκτης αποτελεί ένα εξαιρετικά συχνό πρόβλημα, το οποίο απασχολεί μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων, ιδίως στην τρίτη ηλικία. Ενδεικτικά, υπολογίζεται ότι ένα στα δύο άτομα με ηλικία άνω των ογδόντα ετών θα έρθουν αντιμέτωπα με τη θόλωση. Η θεραπεία πραγματοποιείται έχοντας ως κύριο στόχο τη βελτίωση της όρασης και την αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής ενός ασθενούς. Εάν είστε καλυμμένοι με την όρασή σας όταν φοράτε τα γυαλιά σας, θα πρέπει να το συζητήσετε με τον ιατρό σας πριν από την πραγματοποίηση της θεραπείας.
Σε γενικές γραμμές, η επέμβαση του καταρράκτη αποτελεί μία περιπλοκή διαδικασία, η οποία απαιτεί ιδιαίτερα εξειδικευμένη εκπαίδευση και πολυετή εμπειρία για να έρθει εις πέρας με επιτυχία. Τα αποτελέσματά της όμως, όταν πραγματοποιείται από έναν έμπειρο χειρουργό και μια αξιόπιστη χειρουργική ομάδα είναι εξαιρετικά, τόσο όσον αφορά την αποκατάσταση της οπτικής οξύτητας όσο και όσον αφορά την ποιότητα της όρασης. Έχοντας στη διάθεσή μας μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας μπορούμε να προσφέρουμε στους ασθενείς μας τα υψηλότερα δυνατά επίπεδα ασφάλειας και αποτελεσματικότητας.
